«Здані і пачвары Беларусі» — аскепак «тутэйшаўскай» праграмы напісаньня беларускіх маскультурных кніг — займальна-пацяшальных і разам з тым нацдэмаўскіх. Аўтары, пра сапраўдныя імёны якіх можна толькі здагадвацца, паставілі сабе за мэту «дасьледаваньне арэалаў і ладу існаваньня звышнатуральных ды замагільных істотаў». Сваеасаблівая міталягізацыя жыцьця Беларусі напрыканцы ХХ стагодзьдзя. Усіх сучасных зданяў і пачвараў аўтары рассартавалі па відах, падвідах, атрадах і клясах. Напрыклад, могілкавыя істоты, водныя істоты, гістарычныя здані, літаратурныя здані, істоты-людажэры і г.д. Шмат якія падзеі, што адбыліся ў першай палове 90-х гадоў, Хлус і Юр тлумачаць не з пазыцыі дыялектычнага матэрыялізму, а на падставе сваёй пачварна-зданевай тэорыі існаваньня сьвету. Вось і абраньне першага прэзыдэнта Беларусі не абышлося без дапамогі чараў. Калі верыць дасьледчыкам, стрыечная пляменьніца будучага прэзыдэнта, нейкая інструктарка калгаснай лазьні Арына, ператварыла ў кныра дзядзькавага галоўнага канкурэнта на выбарах, тагачаснага прэм’ера, а загадзя падрыхтаваную сьвіньню з калгаснай сьвінафэрмы — у кіраўніка ўраду. Вядома, жывёліна са сьвінакомплексу ня здолела правесьці перадвыбарчую кампанію на патрэбным узроўні, і, такім чынам, паспрыяла атрыманьню ўлады нахрапістым дырэктарам саўгасу. (В. Кроква)

Из сборника «Рассказы (юмористические). Книга 1», Санкт-Петербург, 1910 год